دولت مأمد بال قئزئل طلایه دار رئالیسم (قرون XIX-XX):

دولت محمد بال قزل

تورنتو – دکتر خانگلدی اونق – ابتدا قبل از هر چیز  لازم می دانم اینجانب از دست اندرکاران این همایش از اساتید و جمعیّت های دخیل به ویژه از جمعیّت فرهنگی و هنری چاوش صحرا که در برگزاری این جمع ادبی زحمت می کشند، بسیار ممنونم که این فرصت را برایم مغتنم شمردند که ضمن یادآوری از ادبیات اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم و اشاره به سیر تاریخی آن، با اساتید عالیقدرمان نیز آشناتر گردیم، نهایت قدردانی خودرا می نمایم. و مایه بسی سعادت است برای من در این دوران از استاد سخن، شاعر و آخرین «اوزان باغشی» دولت مأمد بال قئزئل را که اینجانب در پایان نامه خود[1] (۱۹۹۵) نیز اشاره ای به بیوگرافی وی نموده بودم، یاد کنیم. و از پیشگامان نادر شعر، ادب و هنر ترکمن در دوره گذار از قرن نوزدهم به بیستم که حیات پرافتخاری داشته اند، تقدیر نمائیم. لذا؛

تورنتو – دکتر خانگلدی اونق: ابتدا قبل از هر چیز  لازم می دانم اینجانب از دست اندرکاران این همایش از اساتید و جمعیّت های دخیل به ویژه از جمعیّت فرهنگی و هنری چاوش صحرا که در برگزاری این جمع ادبی زحمت می کشند، بسیار ممنونم که این فرصت را برایم مغتنم شمردند که ضمن یادآوری از ادبیات اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم و اشاره به سیر تاریخی آن، با اساتید عالیقدرمان نیز آشناتر گردیم، نهایت قدردانی خودرا می نمایم. و مایه بسی سعادت است برای من در این دوران از استاد سخن، شاعر و آخرین «اوزان باغشی» دولت مأمد بال قئزئل را که اینجانب در پایان نامه خود[1] (۱۹۹۵) نیز اشاره ای به بیوگرافی وی نموده بودم، یاد کنیم. و از پیشگامان نادر شعر، ادب و هنر ترکمن در دوره گذار از قرن نوزدهم به بیستم که حیات پرافتخاری داشته اند، تقدیر نمائیم. لذا؛

چنانچه در همایش اخیری که به شأن عارف عالیقدر استاد احمد سارلی برگزار شده بود، اشاره نموده بودیم و در اینجا نیز مروری کوتاه به آن تعداد از شاعرانمان را که فیمابین قرون نوزدهم و بیستم حیات نموده اند، داشته باشیم که یکی از برجسته ترین آن ها شاعر و حلیفه باغشی، استاد سخن دولت مأمد بال قئزئل است. اصولاً این گروه از اساتید حیات خود را در یک شرایط یکسان و پر غیل و غال یورش های همه جانبه از چهار جوانب سرزمین ترکمن زیست سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خودرا با طی این حوادث تاریخی سپری نموده اند. در کرنولوژی بیان اسامی موجود، با اشاره به سنه دوره حیات وی که در سال های (۱۸۵۲-۱۹۱۲)، بوده است، به معرفی و آثار وی می پردازیم. آن طور که معلوم می گردد، ایّام جوانی وی مقارن بود با جنگ گؤکدپه که وی در آن دوره ۲۹ ساله بوده است آخرین جنگ سرنوشت ساز روسیّه در ترکمنستان در سال ۱۸۸۱/م.، اتّفاق افتاده است که پس از آن ترکمنستان را به زور تابع روسیّه می گردانند. پس وی نیز شاهد اوج فلاکت های خلق خویش در دوره خود با این حوادث دست و پنجه نرم می کرده است. اواخر دهه های عمر وی مقارن با تحولات جدید از جانب شمال (کشور بزرگ روسیّه). چه قبل از آن سنه چه بعداز آن سنه، با حوادث نکبت باری که از چهار طرف خیوه، بخارا، ایران و روسیّه بر روی مردم محروم ترکمن تحمیل می شده است، روبرو بوده اند. این حوادث قطعا در ایده های ادبی وی در فرم های هنری اجتماعی بصورت قطعات شعر درآمده است.