دو قرن حیات در پنج نظام

دو قرن حیات در پنج نظام

این نوشته هم بصورت رمان علمی و هم دوره حیات، تجارب و دیده ها - حوادث، رویدادهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، هنری و سیاسی است که نصف آن در طول زندگی در مهاجرت سپری شد.
دو قرن حیات در پنج نظام

دو قرن حیات در پنج نظام

این نوشته هم بصورت رمان علمی و هم دوره حیات، تجارب و دیده ها - حوادث، رویدادهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، هنری و سیاسی است که نصف آن در طول زندگی در مهاجرت سپری شد.

قطعاتی از اشعار یاغشی مأمد در «اشعار سروده شده در اسارت» – 5

یاغشی مأمد خان یمودسکی حسنقلی کُر

یاغشی مأمد خان یمودسکی حسنقلی کُر

تورنتو – خوجه نفس نیوز: …بعداز این که یاغشی مأمد با استمداد طلب یاری از تمام اولاد و اولیاء ها و گذشتگان دینی اعتقادی خود به همّت آستان نشسته بود، هیچ یاری و فصل جدیدی که بتواند یاغشی مأمد را خوشحال کند، بوجود نیامد. بهمین جهت تفکرات جدیدی در افکار یاغشی مأمد پدید می آید، لذا، این تفکرات با اعتقادات دینی و مذهبی قبلی خود فرق داشت.

ولیکن بعداز آن سیکل جدیدی در اشعار یاغشی مأمد آغاز می شود. این تفکّرات و اندیشه ها نتیجه و معلول احساسات بروز داده شده ی یک انسان واقعی در یک فضای حیات حقیقی و رئال است. در چنین حالتی آن تعلیمات و ایده های الهی که در قرون میانه قدیم حاکم بوده است، برای اوّلین بار در پیشگاه حقایق سرسخت روزگار، ضربه و آسیب می پذیرد. جای آنرا منطق و تفکر انسان، افکار واقعی ائی که محصول حقایق رئال موجود است، بکار می گیرد. نا امید شدن شاعر از تعلیمات دینی مذهبی، احتمالاً نگرش بی تفاوت به آن /سکولارانه/، و اعتماد وی به شخصیّت های رئال جامعه، آن امر در قطعات ادبی چیز بسیار ساده ائیست، ولیکن علاوه بر معمولیّت متن داده شده، بلکه، نکته جالب اینجاست که آن بروز شدن نتایج آنالیزهای عمیقی است که از قدیم الایّام وجود داشته. این قطعات، دقیقاً، به همان دلایل بوده است، این امر بعدها بسیار شیوع پیدا کرده است.

    اشعار:

(دیوان «اشعار نوشته شده در اسارت» نویسنده: یاغشی مأمد خان یمودسکی)

دؤرتلمه لر /چهار بیتی ها/

بی جای یرده مدار بولماز،
جان کعبام گؤزلری گورمز،
قای یره بارار یولینی بیلمز،
استخوانیم یاندی شو گون نیلایین.

ترجمه:

در چنین مکانی مدارم کم است،
قبله گاهم دیدگانش محروم است،
به کجا برود راه اش ناپیدا،
استخوانم خورد شدند، آتشم بگرفت.

ادامهٔ مطلب »

قطعاتی از اشعار یاغشی مأمد در «اشعار سروده شده در اسارت» – 4

اسنقلی (حسنقلی)

اسنقلی (حسنقلی)

خوجه نفس نیوز: … چنانچه به دقّت خوانندگان ارجمند رسانیدیم، دیوان شعر یاغشی مأمد با شعر تابشردیم /می سپارم/ شروع و با اشعار ، یورت اوٚچین /برای وطن/، برای قادیرمأمد، برای پدر،  محتأچ بولماغین /محتاج مکن مرا/، ینه ده یاد ایله منی /بازم یاد آرید مرا/، پیتربورگا گؤندردیلر خبریم /به پیتربورگ رسانیدند خبرم/، گلسه خوشنود بولارمیقام؟ /آیا بیاد پاسخ خوشنود می شوم؟/، تهران شهرینه /به شهر تهران/، نیلایین /چه کنم/؟، تداوم و تا به اوّل شعر؛ «گیتدیم زارلایا – زارلایا /رفتم زاری و زاری کنان/» رسیده بودیم. اینک دقت خوانندگان ارجمند را به قطعات بعدی اشعار جلب می کنیم: ..

(دیوان «اشعار نوشته شده در اسارت» نویسنده: یاغشی مأمد خان یمودسکی)

گیتدیم زارلایا – زارلایا
/رفتم زاری و زاری کنان/

ای یاران لار مسلمان لار،
گلن دوران گچدی بیزدن،
یوریب* گلیب خام خیالیم،(؟)
اقبالیمز گچدی بیزدن،

ترجمه:

ایا یاران، مسلمانان،
دوران ما به سر آمد،
خام خیالم فریاد زند،
اقبال ما به سر آمد.

*****

ادامهٔ مطلب »

قطعاتی از اشعار یاغشی مأمد در «اشعار سروده شده در اسارت» - 3 –

تصویر مرتبط

سیر تحوّلات در تاریخ و ادبیّات تورک با رویکرد تورکمنی:

تورنتو – خوجه نفس نیوز:

…ما در این اشعار فریاد بلند و آواهای شاعرانه خیزش و اینتُنیشن های تموّج کلاسیک هایمان را احساس و مشاهده می کنیم، ولیکن چیز جدیدی که برای ادبیّات ما آورده، واضحیّات واقعیّات سرسخت تاریخی می باشد. در آن با احساسات رئال قهرمانان واقعی جان می گیرند. و این امر به عنوان یک متن ادبی در قرن نوزدهم XIX/م.، در جهت غنای صنایع ادبیّات ما تلاش عدیده ای است.

باین ترتیب، بدون درنظر گرفتن کمبودها و نارسائی های ادبی – صناعی آن، این اشعار به عنوان یک منبع و سند با اعتبار و محکم در جهت فراگیری و پژوهش تاریخ و ادبیّات تورکمن می تواند باشد. این دیوان سرتاسر با احساسات درد جدائی ها، برای سعادت وطن، در جستجوی یک زندگی آزاد بودن، خمیرمایه شده است. در این منبع تاریخی نام های واقعی چندین شخصیّت تاریخی آورده شده است، در آن به بیان دقیق حوادث و رخدادهای مشخّص تاریخی پرداخته شده است، فاکت ها و اسناد روابط تورکمن با ایران و روسیّه در آن پیگیرانه دنبال می شود، افکار و گرایش های سیاسی – اجتماعی ملّت در همان زمان بررسی و بیان می گردد. ارزش و ماندگاری این اثر تاریخی در همین جهت ها و نکته های یاد شده می باشد.

    اشعار:

(دیوان «اشعار نوشته شده در اسارت» نویسنده: یاغشی مأمد خان یمودسکی)

آزاد ادگیل منی /خلاص کن مرا/

بیله بیلمان، نیلایین، بیر درده دوچار بولمیشام،
آیرالیق دردین چکیپ، کوپ مونچه بیمار بولمیشام.
هر نه ادسنگ، ای خدایا، شونچه راضی بولمیشام،
یارادان الله دییم، شوندان آزاد ادگیل منی.

ترجمه:

چه کنم من ندانسته، به دردی دچار شدم،
درد جدائی چشیدم، این همه بیمار شدم،
هر چه دادی ای خدا، راضیم بازم یار شدم،
ای خدای خالق گویم ترا، از اینجا خلاص کن مرا.

ادامهٔ مطلب »

قطعاتی از اشعار یاغشی مأمد در «اشعار سروده شده در اسارت» -2

صحرای چلکن - (XIXaa)

صحرای چلکن – (XIXaa)

تورنتو – خوجه نفس نیوز: … دیوان اشعار یاغشی مأمد پراز غم، غصه، درد و آلام است. اشعار و احساساتی که در شرایط سخت زندان قرن نوزدهم تزاریسم در جاهائی دور از خانه و کاشانه در زندان وارونژ، و یادآوری این که؛ به گرو سپردن سه تا از بچه های بیگناه که هنوز غیر از آغوش مادر جائی را ندیده اند، جان و تن یاغشی مأمد را بریان می کرد.

حوادث و وقایعی که در زندان برای یاغشی مأمد اتفّاق افتاده است پر از تراژدی و لبریز از غم و اندوه و غُصّه است. یکی از سنگین ترین رخدادی که برای وی اتفاق افتاده، از دست دادن پدرش در زندان بوده است. قیاتخانی که زمانی بر مسند منصب خانی نشسته و در بزرگترین رویدادهای تاریخی جهان مشارکت داشته و در ایامی که برای شرکت در مذاکرات صلح ایران و روس در باکو و قفقاز حضور می یافته و با استقبال پذیرفته می شده است، با تکیّه بر پشتیبانی پادشاه روس بر علیه دولت بزرگی مثل ایران جبهه باز کرده بود، پدری که در باکو و تفلیس با احترامات رسمی و با جاه و شوکت استقبال می شده است، آمد و آمد امروز به دور از وطن و کاشانه و اولاد اهل خانه در اینجا شاهد مرگ وی بودن در زندان تفلیس بعدار این همه سن و سال /80 سالگی/، از فرط جدائی، از رمق افتاده، از فرط گریه و زاری و تشنگی و گرسنگی کشیدن ها و کور شدن چشم هایش بعداز چهارسال از دنیا برود و حتّی به یاغشی مأمد اجازه حضور در دفن پدر پیرش را هم نداده اند، برای یاغشی مأمدی که تازه به کاملیّت خود رسیده و غیلاو انداخته بود، فاجعه بسیار دردناک و سنگینی بود. تحمل زندان و عذابی که در نتیجه مرگ پدرش در زندان متحمّل می شده است، جان و تن وی را بریان می کرد. همه و همه این تصاویر در اشعار جانگداز یاغشی مأمد انعکاس تراژدیکی یافته و به تار و پود درمی آید.

علاوه بر آن ها امید کندن های یاغشی مأمد بعداز عریضه و تقاضاهای بی شمار، پی بردن به زندان ابدی بودن را با جان و تن خود حس و افتادن به روح مردگی و پسیمیستیک از جمله پی آمدهای این زندان بود وی بعداز هشت سال در زندان وارونژ از دنیا میرود. … وی در مدتی که در زندان بوده «دیوان اشعارش در اسارت» را کامل نموده است و آن را تبدیل به «سالنامه زندان» نموده بود. اشعار یاغشی مأمد را از هر لحاظ و هر زاویه بنگری شاهد صنایع درخشان قطعات ادبی ملی مان را بر بستر یک واقعه رئال تاریخی می بینی. … اینک بقیّه اشعار را به دقّت خوانندگان ارجمند می رسانیم. قطعاً مرور آن، برای یکبار هم که شده می ارزد! …

د. خ. اونق – تورنتو – 2018/02/01

(دیوان «اشعار نوشته شده در اسارت» نوبسنده: یاغشی مأمد خان یمودسکی)
ادامهٔ مطلب »

قطعاتی از اشعار یاغشی مأمد در «اشعار سروده شده در اسارت» – 1

TurkmenYomudy__Niva_1887__8__Ris_N_Yomudskogo_grav_Olshevskiy -05

همسران یاغشی مأمد- از سمت راست: آمانگل، چپ: اوغول منگلی

تورنتو – خوجه نفس نیوز: این دستنوشته از روی اثر پرفسور م. آنانفس اف که متون تورکمنی به حروف الفبائی سیریلیک تورکمنی نوشته شده است، بنا به اظهار پروفسور، دستنوشته به سبک نوشتار «الفبای کلاسیک تورکمنی» یعنی به روش نوشتاری با الفبای عربی – فارسی مربوط به قرون نوزدهم و اوایل بیستم نوشته شده است؛ لذا، در بین تورکمنان ایران به دلیل تغییراتی که در نوشتار نوین عربی – فارسی تورکمنی وارد شده است، متون مجموعه ارائه شده را سعی نمودیم با همان روش نوشتاری کلاسیک قدیمی مربوط به دستنوشته یاغشی مأمد تحریر کنیم. در این روش از نوشتاری تورکمنی با حروف الفبائی کلاسیک، علائم کسره، ضمّه و همزه داده نمی شود. کلمات و عبارات با همان شکل نوشتاری ادبی کلاسیک خود با حفظ ریشه دستوری آن ارائه گردید. در این روش صداهای «پ» با «ب» هم بجای صدای «غ»، در بیشتر موارد حرف «ق» داده می شود. همچنین مصوت های کوتاه و بلند و سایر علائم و آواهای  «اؤ»، «اوٚ»، «ائـ» در آن بکار برده نمی شود، بجای آن  حروف «او» یا اینکه «ایـ ، ای» بلاتغییر تحریر می شود.

در متن های گذشته، مثال های اشعاری که به روش نوشتاری سیریلیک تورکمنی داده شده است، مطابق با روش های امروزی عربی – تورکمنی جاری در بین تورکمنان ایران که آن با علائم فنوتیکی، زبان تورکمنی همراه است، ارائه گردید. لذا، اشعاری که به صورت مجموعه از دستنوشته شاعر یاغشی مأمد آورده شده است، مطابق با قائده کلاسیک الفبای عربی – تورکمنی ارائه و سعی بر این بوده است که کلمات شکل اصلی خودرا حفظ نموده باشد، در اینجا ما با یادآوری خاطرات، تلاش ها و مرارت هائی را که فرزندان بحقّ ملّتمان قیات خان و فرزند شاعر و رهبر منقلب و انقلابی وی یاغشی مأمد، را با الفبائی که در آن دوره مرسوم بوده و شاعر با همان قائده نوشته است، به همان قائده دستوری ارائه گردید، تا کمی بتوانیم میراث های بحق این قهرمانان خلقمان را درست ادا کرده باشیم.

در این نوشته برخی از اشعار یاغشی مأمد را برای مثال جهت اطلاع از مضامین آن به فارسی نیز ترجمه نمودیم.

دکتر خانگلدی اونق – تورنتو – 2017

جلد جدید کتاب «اشعار سروده شده در اسارت»

CoverBook_Kyýathan_English_09

جلد جدید کتاب «اشعار سروده شده در اسارت» – نوشته آکادمیک مراد آنانفس اف- ترجمه: دکتر خانگلدی اونق

(دیوان «اشعار نوشته شده در اسارت» نوبسنده: یاغشی مأمد خان یمودسکی)
ادامهٔ مطلب »