دو قرن حیات در پنج نظام

دو قرن حیات در پنج نظام

این نوشته هم بصورت رمان علمی و هم دوره حیات، تجارب و دیده ها - حوادث، رویدادهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، هنری و سیاسی است که نصف آن در طول زندگی در مهاجرت سپری شد.
دو قرن حیات در پنج نظام

دو قرن حیات در پنج نظام

این نوشته هم بصورت رمان علمی و هم دوره حیات، تجارب و دیده ها - حوادث، رویدادهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، هنری و سیاسی است که نصف آن در طول زندگی در مهاجرت سپری شد.

گوشه ای از فعالیت های بالنده زنان و دختران تورکمن

آیلار نخبه خیّر کومیش دپه

آیلار نخبه خیّر کومیش دپه – مقاله ص. جاذبی

هفته نامه همزیستی:

مقاله صدیقه جاذبی وقتی به فاصله خیلی کوتاه در شبکه‌های اجتماعی از فعالیت دو زن فعال در عرصه امور خیریه در ترکمن صحرا با خبر شدم و چهره این دو زن جسور را دیدم تیتر «دو زن در یک قاب» در ذهنم نقش بست. خوشحالی من از بابت حضور این دو زن در این عرصه وصف ناپذیر بود، به خاطر همین زود شماره‌های شان را پیدا کرده و با آنها ارتباط برقرار کردم. ارتباط با « آیلر کوچکی » این شیرزن گمیشانی خیلی طول نکشید، اما فریده ایزدی زن جسور آق‌قلایی کمی دیر به ارتباط ما پاسخ دادند. با آیلر کوچکی مصاحبه‌ام را انجام دادم اما فریده ایزدی بنا به دلایل شخصی نخواستند مصاحبه کنند، هرچند با او صحبت دوستانه خوبی داشتم و با فعالیت‌های شان و خودشان آشنا شدم.

اما آیلر کوچکی، زنی که بیماری پسرش باعث شد تا به فکر تاسیس خیریه بیفتد. دو سال پیش یعنی سال 86 آیلر همراهی چند نفر را جلب کرده و درشهرستان محروم گمیشان برای بیماران سرطانی خیریه‌ای راه اندازی می‌‌کند. پیش از تاسیس این خیریه او به خاطر بیماری فرزندش با یکی از خیریه‌های معتبر منطقه آَشنا شده بود. آشنایی با این خیریه کم کم به فعالیت او در آنجا انجامید و در نهایت خود اقدام به تاسیس کانون حمایت از بیماران صعب‌العلاج به اسم لبخند امید شکوفه‌های گمیشان می‌کند. او با همراهی چند نفر از معتمدین گمیشان این خیریه را اداره می‌کند و آیلر و همه کسانی که آنجا فعالیت می‌کنند بدون دریافت ریالی از محل خیریه بابت فعالیت‌های خود، با جان و دل خیریه را اداره می‌کنند. محل خیریه نیز برای اینکه هزینه‌ی بیشتری تحمیل نشود، یکی از دو اتاق خانه آیلر قصه ما است. البته به گفته او بعد ازسیل به ‌خاطرحضور مهمانان زیاد ورودی حیاط را آجرکاری کرده وبه اتاق تبدیل کرده‌اند تاشرمنده مهمان‌های شان نباشند.

تلاش برای تامین هزینه 220 بیمار

او می‌گوید: «کل درآمد خیریه صرف خود بیماران می‌شود و درحال حاضر بیش از۲۲۰پرونده ثبت شده داریم که برای تامین هزینه‌های درمانی، شیمی درمانی، معیشتی، خورد وخوراک، تحصیل بچه‌های شان وغیره فعالیت می‌کنیم. ما برای اینکه کل درآمد خیریه را صرف بیماران کنیم میز صندلی‌های اوراقی و دورانداختنی ادارات را تعمیر کرده و استفاده می‌کنیم». ادامهٔ مطلب »

آلله قلی صایاتلی – بنده قلی (۱۸۱۳-۱۹۰۱) شاعر وطندوست از اهالی کومیش دفه

دکتر خانگلدی اونق – تورنتو:

درییلاق های «غاسین قویی» در حوالی شهرترکمن باشی فعلی (کراسنودسک یا شاقدم قبلی) دیده به جهان گشوده است. مدّت زیادی از عمرش را در حسنقلی، کومیش دپه و حومه آن سپری می نماید. در حال حاضر وی در آرامگاه «خوجه مختوم ایشان» از نواحی حسنقلی، آرمیده است. این شاعر نیز به مانند سایر ترکمنانی که در نوارمرزی سکونت داشته اند، برابر با شرایط اجتماعی آن دوره، مجبور بوده اند بعضی از ایّام خود را در ترکمنستان شمالی و دوره هائی هم در ترکمنستان جنوبی گذران حیات کنند. در یکی از موضوعات آثار وی صحبت در مورد یکی از خان های چپاولگر ایران بنام «شاهردالی /شهردلو/» می رود. این واقعه مربوط به هجومی است که شهردلو به روستاهای عشایری ترکمن که درنواحی جنوبی کوه «کورن» اتراق کرده بودند، داشت. او در این درگیری 9 نفر از اهالی را کشته و تعداد زیادی از اموال و احشام آن ها را غصب و قصد یردن می کند. درآن احوال شاعر آلله قلی، با همراهی جوانان همشهری خود، از رفتن این شخص جلوگیری و شعری در خصوص این واقعه به نام «باردئر /هستند/» را می سراید:

چونی– شرپ دییرلر ایکی طاراپ دئر،
دویه جی، یئلغای و …، بی حاساپ کؤپ دیر،
غارراوی، بأهلکه، باغا، شرپ دیر،
من خاساپ ایله سم کأنلریم باردئر.

ترجمه:
چونی– شرف گویند هر دو یک طرف،
دیجی، یلقی و …، بیحد زیادند،
غرّوی، بهلکه، باغه، شرف اند،
گر حساب بکنم، زیادی داریم.

A

همدلان_ش.اول

B

Number_2_Hamdelan

در این شعر شاعر آلله قلی در وهله اول به این خان ایرانی که وقت به وقت بر روی این گروه از ترکمن ها هجوم های غارتگرانه می کرده است؛ » – آزار نرساندن به اهالی بی آزار یعنی مردم آزاری نکردن، «در صلح و آرامش هم زیستن» را مصلحت می دهد. و می گوید: » – اگر همه اموال غارت شده را تحویل صاحبانش نگرداند، در آن صورت طرف حساب شما پیشقراولانی همچون؛ طوائف گری، غارراوی /غرّوی/، بأهألکه /بهلکه/، باغا /باغه/، شرب /شرف/، بورقاز /پرغاز/، قئزئل /قزل/، توماچ، قاراجا /قره جه/، کلته، قارااینجگ /قرینجیک/، کر و غازی لی کرها هستند که به سوی شما هجوم خواهند آورد»، – تفهیم می نماید. به این ترتیب شاعر طوایف مختلف ترکمن های ایران را دور هم متحد می کرده است و برای جنگ علیه دشمنان آمادگی پیدا می کرده اند.  ادامه مطلب ...

مصاحبه صریح دکتر عبدالرحمن دیه جی با یابنده «نسخه سوّم غورقوت آتا» استاد فرزانه ولی محمد خوجه

 
 
 
 
 
 
Rate This

یابنده نسخه سوّم غورقوت آتا استاد ولی محمد خوجه

ترکیّه – پلی بین من و شما – عبدالرحمن دیه جی: – (برای پژوهشگر نامی و خستگی ناپذیر صحرا دکتر عبدالرحمان دیه جی تندرستی، طول عمر، و موفقیّت در تمام فعالیّت های انساندوستانه و ملّی پرورانه وی داریم و در راهی که جهت اخذ درجات بالاتر علمی پیش می برد، موفّق و کامیاب گردد!) – «دکتر خانگلدی اونق – تورنتو«

آغاز مصتحبه:

نکته 1:  متاسفانه دنیای ترک چه از نظر صیانت از شخصیتهای تاریخی خود و چه حفظ نسخه های خطی نمره خوبی نمی تواند بگیرد. چرا نسخه های قدیمی دده قورقورت در موزه های دنیای ترک وجود ندارد و در موزه های واتیکان و آلمان و یا چین حفظ می شود. همین نشان می دهد که ما به موقعش از آن نسخه ها به خوبی حفاظت نکرده ایم. این کار محتاج عشق است. باید با عشق و درد به دنبال نسخه ها گشت.

نکته 2 : 35 کیلومتر بعد از بایکونور در قزاقستان کنار سیردریا، قورقوت آتا را دیدم که آرمیده بود. با دیدن قبرش دلم گرفت. یک قبر ساده خاکی.  انسانهای آرزو بر دل  تکه پارچه هایی از سر قبرش آویزان کرده بودند. معلوم بود که هیچ مراقبتی از آن نمی شود. نه دیواری دورش بود و نه  لوح یابودی. به حال خودش رها شده بود. نشستم و برای روحش دعا  کردم. بعد از آن با یکی از روزنامه های قزاقستان مصاحبه ای انجام دادم و از وضعیت قبر قورقوت آتا گله و انتقاد کردم. بعد از چاپ روزنامه مقامات قزاق از من انتقاد کردند که چرا موضوع را به روزنامه کشیده ام و چرا به خود ما نگفته ای. اما خوب شد که مصاحبه کردم چون بعد از آن به قبر قورقوت آتا رسیدگی کردند.

اشاره:   در ماههای گذشته دو نفر خبر یافتن نسخه سوم کتاب دده قورقوت را از طریق شبکه های اجتماعی اعلان کرده بودند. یکی دکتر محمد زاد صدیق از ایران و دیگری پروفسور متین اکیجی از ترکیه. اعلام پیدا شدن نسخه دده قورقوت توسط دو نفر در فواصل زمانی نزدیک به هم، موجب حیرت افکار عمومی شده بود. اما از منطقه ما ترکمن صحرای ایران نیز خبرهای  متفاوتی به گوش می رسید مبنی بر این که یابنده اصلی این نسخه همشهری گنبدی ما ولی محمد خوجه است  که عمرش را با جمع اوری نسخه های خطی گذرانده. می گفتند نسخه اصلی اورژینال دست اوست. می گفتند که هر دوی آن اساتید یعنی اکیجی و صدیق فتوکپی و فایل پی دی اف نسخه را از خوجه گرفته اند. 

ادامه مطلب ...

کشف جدید نسخه سوّم حماسه قوقوت آتا



قورقوت آتا

قورقوت آتا

یانگی تاپئلان غورقوت آتانئنگ اوٚچینجی نسخه سی (کیتابی دأدأ غورقوت)

آغاز سخن:

تورنتو – دکتر خانگلدی اونق: – اخیراً خبر مسرّت بخشی در فضای رسانه های دنیا منتشر گردید که حکایت از حماسه ای بزرگ از تاریخ کهن ملّت ما دارد، آن کتاب مشهور تاریخی – حماسی «غورقوت آتا /کیتابی دأدأ غورقوت/» می باشد. قبل از این که وارد اصل ماجرا بشویم، از یک کنفزانس بین المللی معروفی که در سال 1999/ در پایتخت نسل برحقّ وی عشق آباد ترکمنستان مستقل برگزار شده بود، که در آن تمام ترک شناسان طراز اوّل دنیا از جمله محمد سارای، فاروق سومر، محققین برجسته ترکمن، ترک های آذربایجان و سایر اقمار ترک زبان دنیا و دانش پژوهان روسیّه در آن شرکت داشتند که سخنرانی ها و تز های ارائه شده آن طی کتابی با عنوان غورقوت آتا که اهم آن ها از بین 1500 مقاله از تزیس ها و داکالات های متن سخنرانی ها در عشق آباد منتشر شده است، تمام مقالات شرکت کنندگان از جمله متن سخنرانی اینجانب نیز که در آن ایّام که یکی از جمع هیئت گردانندگان کنفرانس از پژوهشکده تاریخ بودم نیز در موضوع «نسخه های یافته شده غورقوت آتا در کشورهای خارج /غورقوت آتا اپوسی نئنگ داشاری یورت لارداقی واریانتی/» اشاره شده است که متن آن را قبل از اینکه وارد نسخه کشف شده ان در ترکمنصحرا از جانب محققین نسخه «ترکمنصحرا استاد ولی محمد خوجه» انجام گرفته است، در این جا گذرا اشاره می کنیم:
نسخه اصلی این مقاله بزبان ترکمنی با الفبای کریل روسی که در آن ایّام در جمهوری ترکمنستان هنوز الفبای کریلیکی مرسوم بود، به کنفرانس ارائه گردید. سپس آن را در زبان های تورکی تورکیّه، ترکمنی لاتین، انگلیسی، روسی و فارسی برگردانده شده است. این مقاله در مؤسسات تحقیقاتی دنیا منتشر گردید که در مقاله مبسوط دیگری آورده شده است.

متن سخنرانی ارائه شده از طرف اینجانب در کنفرانس بین المللی غورقوت آتا:

این مقاله در موضوع:
«نسخه های یافته شده غورقوت آتا در کشورهای خارج»

در کنفرانس «غورقوت اتا» از جانب نویسنده این سطور به سال 1999/م.، – عشق آباد قرائت گردیده است!

بر اساس روایات یکی از مورّخین قرن پانزدهم که می گوید: «- در دوره ای نزدیک به ایّام حضرت محمّد، در بین طوایف اوغوز شخصیّتی با عنوان «دأده غورقوت» ظهور کرده است. وی در زبان طوایف اوغوز کتابی نوشته که آن کتاب به نام «دأده غورقوت» مشهور گشته است.»[1] 

ادامه مطلب ...